Kulak zarı, orta kulak boşluğunu dış ortamdan ayıran, hava geçirmeyen, çapı 1 cm'den biraz fazla olan ince bir zardır. Kulak kemiği içinde bulunan orta kulak boşluğunun içi hava doludur. Burnun arkasında, yani genizde, östaki kanalı adı verilen bir kanal yoluyla bağlantılıdır. Bu boşluk içindeki hava, zaman içinde dokular tarafından emildiği için azalır ve yenilenmesi gerekir. Yutkunma, esneme gibi hareketlerle bir miktar hava genizden orta kulak boşluğuna gider. Normalde bu kanal kapalıdır ve burun ile genizde bulunan mikropların orta kulağa kadar gitmesine engel olur.

Östaki kanalı işlevini tam olarak yerine getirmediğinde ise orta kulaktaki hava azaldığından kulak zarında çökme meydana gelir. Orta kulak boşluğunun temel işlevi ses titreşimlerini güçlendirmek ve iç kulak sıvılarına iletilmesini sağlamaktır. Ses dalgaları dış ortamdan geldiğinde kulak kepçesinde toplanır. Buradan kulak deliğine yönlendirilerek, dış kulaktan kulak zarına gelir. Kulak zarı gelen bu titreşimleri toplar ve birbiriyle temas halindeki örs, çekiç, üzengi denilen orta kulak kemikçiklerinin titreşmesini sağlar. Sonda bulunan üzengi kemiğinin tabanı, iç kulak sıvılarıyla temas halindedir. İç kulak sıvılarına geçen titreşim, kohlea (salyangoz kabuğu) adı verilen organ yardımıyla sinir sinyallerine dönüştürülerek beyne iletilir. Orta kulaktaki kemikçiklerin boyutları milimetrik olup, vücudumuzdaki en küçük kemiklerdir. Birbirleriyle yaptıkları açı ve şekilleri yardımıyla ses titreşimlerinin belli oranda güçlenmesini sağlarlar.

Kulak zarı delinmesi genellikle çocukluk çağında geçirilen orta kulak iltihabı nedeniyle meydana gelir. Bunlar genellikle küçük delikler olup, kendiliğinden iyileşme gösterir. Ancak bazı vakalarda kulak zarı deliği büyük olur ya da orta kulakta delik etrafında ciddi iltihaplar gelişebilir. Kulak zarının delinmesine bazen şiddetli bir patlama, dalış, uçuş anındaki ani basınç değişimleri gibi nedenler de sebep olabilir. Bu sorunlarda kulak zarı delinmesi genellikle kişinin üst solunum yolu enfeksiyonu olduğunda gerçekleşir. Bu sebeple kişilerin soğuk algınlığı, nezle gibi hastalıkları olduğunda, doktorlarına danışmadan uçmamaları önerilir. Kulağın içine ucu sivri cisimler sokmak, kulağa şiddetli darbe almak, kafa travması geçirmek de kulak zarı delinmesi sorununa yol açabilir.

Kulak zarında delik olan kişilerde kulak iltihaplanması sorununa sıkça rastlanır. Kulağa su kaçması ya da kişinin soğuk algınlığı geçirmesi halinde kulak yolundan akan iltihaplı akıntı sorunu yaşanır. Bu sorunun giderilmesi için antibiyotikli damla kullanılması gerekir. Bu yüzden kişilerin kulaklarını su temasından koruması önerilir. Çünkü her iltihaplanma, kulak içini daha fazla tahrip ederek çeşitli sorunlara neden olabilir. Bunlar arasında baş dönmesi, işitme kaybı ve yüz felci gibi ciddi sorunlar olabilir.

Kulak zarındaki deliğin büyüklüğüne ve orta kulak kemiklerindeki hasarın derecesine göre farklı derecelerde iletim tipi işitme kaybı ortaya çıkabilir. Kulak iltihabının doğru tedavi edilmemesi halinde nadiren kulak kemiğinin dışına çıkan iltihap çevre dokularda, daha çok kafa içinde ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Böyle bir durumda kişide kulak arkası apsesi, beyin, beyincik apsesi, boyun apsesi ve menenjit gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Kulak zarı delik olan kişilerin en fazla dikkat etmesi gereken konu kulağa su kaçırmamak olmalıdır. Bu nedenle banyo yaparken ya da yüzerken kulak yolunun yumuşak silikon tıkaç, vazelinli pamuk gibi su kaçmasını önleyici tıkaçlarla kapatılması gerekir. Buna dikkat edilmezse kulak iltihabı gündeme gelecektir. Bu sorunu yaşayan kişilerin soğuk algınlığı, nezle gibi hastalıkları geçirmesi de iltihaba neden olabilir. Bu nedenle kulak akıntısı sorunu yaşayanların kulak burun boğaz uzmanı bir doktora muayene olması gerekir.

Travma sonucunda oluşmuş yeni delikler ya da küçük boydaki deliklerin daha kolay iyileşmesi için kenarları uyarılır ya da yeni oluşan deliğin taze kenarları birbirine yaklaştırılarak kendini iyileştirmesine yardımcı olunabilir. Bu sırada kulak zarına kalıp işlevi görecek özel ince bir malzeme yapıştırılır. Haftalar sonra delik kendiliğinden kapandığında yerleştirilen kalıp da çıkarılır. Bu iyileşmeden, kulak zarının kendini yenileyebildiğini anlayabiliriz.

Kulak zarındaki büyük delikler ya da iltihaplanmış vakalarda kulak zarının kendini yenileme özelliğinden faydalanılamaz. Bu durumda kulak zarı ameliyatı yapılması gerekli olabilir. Bu ameliyat, zardaki büyüklüğe, hasta ve doktorun tercihine göre sedasyon ve lokal anestezi altında ya da genel anestezi ile yapılabilir. Kulak çevresinden alınan kas kılıfı, kıkırdak zarı dokusu ya da inceltilmiş kıkırdak uygun şekilde şekillendirilerek, kulak zarındaki delik alana yerleştirilir. Buna yama adı verilir. Eğer yerleştirme doğru yapılırsa yama 2 hafta içinde bulunduğu alana entegre olur ve onun parçası haline gelir. Dolayısıyla kulak zarındaki delik kapanır. Ameliyatta kulağın içinde temizlenmesi gereken iltihaplı doku olursa bunlar temizlenir, kemikçiklerdeki kopukluk, eksiklik giderilir. Eğer kemikçiklerdeki eksiklik işitme kaybına neden oluyorsa, kemikçikler yer değiştirilebilir ya da şekillendirilebilir. Kulak zarı ameliyatı mikroskop altında, mikro cerrahi aletlerle yapılır. Bazen endoskop gibi teknolojiler de kullanılabilir.

Kulak zarı delik olan kişilerde kulağın içine su kaçırılması kulak zarı iltihabına neden olabilir. İltihap zamanla kulak içindeki diğer dokuları da etkiler. Kulak zarı ameliyatında zarda iltihap olduğu belirlenirse ameliyatta kulak kemiği açılır ve dokulardaki iltihap temizlenir. Buna mastoidektomi ameliyatı adı verilir. Bu hastalardaki kulak akıntıları ilaçlarla kontrol altına alınamaz. Ameliyattan sonra hastaların belli aralıklarla doktor kontrolüne gitmesi ve kulakta oluşan akıntıların temizlenmesi gerekir. Bu aşamada hastalar kulaklarına su kaçırmamaya da dikkat etmelidir. Çünkü iltihap daha ciddi bir şekilde ilerleyebilir. Bazı hastalarda ilk ameliyatta kulak zarı onarımı ve kulaktaki iltihap temizlenir. İkinci bir ameliyat 6 ay sonra yapılarak kulak zarı arkasında bulunan kemikçikler işitmenin düzeltilmesi için onarılabilir.

Ameliyattan sonra kulak zarındaki delik yeniden oluşabilir. Daha çok kulak zarı çökmesi ve kolesteatoma denilen kulak iltihabı sorunları yıllar sonra bile tekrar edebilir. Bu yüzden hastaların ameliyat sonrasında kontrollerini ihmal etmemesi gerekir. Yüz hareketlerinde işlev gören yüz siniri de kulak kemiğinin içinden geçer. Nadiren yüz sinirinin doğuştan farklı bir rotada olması halinde ameliyat edilen hastalarda yüz felci gelişebilir. Tat siniri de kulak içinden geçtiğinden, ameliyat sırasında bu sinirin kesilmesi ya da fazla gerilmesi halinde hastalarda tat duyusunda bozulma meydana gelebilir. Ancak bu etkiler genellikle geçici olur. Hastalarda nadiren işitme azalığı da meydana gelebilir. Bu genellikle ilk ameliyatta iltihap temizlenirken işitme kemikçiklerinin feda edilmesinden kaynaklanabilir. Bu hastalarda ikinci bir ameliyat yapılarak işitme kemikçikleri onarılabilir. Bu komplikasyonlara rağmen kulak zarı deliği büyük olan hastaların mutlaka ameliyat olması gerekir. Çünkü ameliyat olmasalar da bir süre sonra bu risklerle karşı karşıya kalabilirler.

Kulak zarı ameliyatı olan hastalarda doktorun uygun gördüğü sürede kulak tamponları alınır. Kulağın içine damla ilaçlarla tedaviye başlanır. Uzun bir süre hastaların ağır kaldırma, burun temizleme gibi eylemlerden uzak durması gerekir. Hastaların ameliyattan sonra 4-5 gün dinlenmesi yeterlidir. Ağır işlerden ve sportif aktivitelerden ise 1 ay uzak kalmaları gerekir. Hastaların bu ameliyattan sonra 1-2 ay uçak yolculuğu yapmaması da önerilir. 3-6 ay kadar kulağa su kaçırılmamasına özen gösterilmelidir. Erken dönemde kulaktan akıntı gelmesi, kulak zarında bir sorun olduğunu gösterir. Bu nedenle doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir.

Kulak zarı çökmesi kendini hemen belli etmeyebilir. Bu yüzden kulakta işitme kaybına gidecek kadar ağır hasarlara neden olabilir. Bunun başlıca sebepleri arasında östaki borusundaki tıkanıklık ve kulağa alınan darbeler yer alır. Kulak zarı çökmesi kendini dayanılmaz kulak ağrısı, işitme kaybı, mide bulantısı, denge kaybı, baş dönmesi, enfeksiyon, kanama ve nadiren felç gibi belirtilerle belli edebilir. Bu yüzden hastaların bir doktora giderek kulak zarı muayenesi olması gerekir. Muayene sırasında kulak kanalları incelendiğinde kulak zarı çökmesi teşhis edilecektir. Yapılacak işitme testleri ile hastadaki işitme kayıpları da değerlendirilecektir. Bunlara uygun şekilde hemen tedaviye başlanabilir. Kulak zarı çökmesi, östaki borusu tıkanıklığından kaynaklanıyorsa ilaç tedavisi ya da cerrahi girişim yapılabilir. Bunlar yetersiz kalırsa tüp takma ameliyatı ile kulaktaki basıncın eşitlenmesi sağlanabilir.

Kulak zarı yırtılması ya da kulak zarı patlaması, halk arasında kulak zarı delinmesi için kullanılan tabirlerdir. Dış kulak yoluyla orta kulağı ayıran kulak zarı ince bir dokudur. Bu zarın delik olması sonucunda kişinin işitme kaybı yaşaması, kulaklarda çınlama ve uğultu olması, baş dönmesi, kulak akıntısı gibi sorunlar yaşanabilir. Kulak zarı delinmesi şiddetli darbelerden, kafatası kırığı, ani patlamalar, enfeksiyon, ani basınç değişimleri, orta kulak iltihabı, kulağa kaçan aşırı sıcak ya da asidik sıvılar, nadiren havalandırma tüplerinin yerleştirilmesi nedeniyle oluşabilir. Kulak zarı vücut tarafından onarılsa da 6 hafta sürede kapanmadığı takdirde kulak zarı ameliyatına gerek duyulabilir.